DE MIS.

In de sacristij, een kas groot, gaat Nonkel Michel zich verlig maken met de hulp van Frater-koster Jozef Noyens. We zijn echt blij dat Nonkel Michel, met de minzame bereidwilligheid van het huis Wendelen, voor onze familie op dit ongemakkelijk uur en onwennige plaats wil celebreren, en we zijn hem grondig dankbaar omdat hij het geren doet. De zangers van het doksaal hebben wel een beetje schrik voor zijn deskundige oren, ze schrapen de keel en houden het boek stijf vast. Wat zijn er veel aanwezigen, zeker een eind in de dertig.

Na het evangelie neemt Jef V.d.E. het woord, want hij heeft opdracht gekregen te preken, zo serieus als hij wil, maar kort. Ziehier een comprimé van dat kort sermoon:

Het is nu lente: de bloesems zitten barstensgereed. Als het herfst zal zijn zetten we de leer tegen de fruitbomen om de rode appels te plukken en de bruine peren. De goede vruchten worden zonder tussen in de korf gelegd, in huis gedragen en geborgen, maar het beurse of wormstekige fruit ligt onder de boom te rotten in de regen.

Eens zal de goddelijke Hovenier zijn leer tegen de stamboom zetten om ons te plukken.

Ieder van ons zal hij keurend in de hand nemen en bergen in zijn huis of laten vallen. Dan wordt er niet gevraagd: aan welke boom zijt gij gegroeid, maar wel: zijt ge een waardige vrucht van die edele boom?

Daarom moet iedere zoon zeggen: ik wil beter worden dan mijn vader. En iedere dochter: ik wil beter zijn dan mijn moeder. Ieder van U beseft dat zijn taak geweldig zwaar is. God zij met U om ze te verwezenlijken tot uw eigen heil en tot de groei en glorie van onze boom. Amen.

Zingend en biddend met eenzelfde ingetogenheid volgen wij de priester aan het altaar: memento der doden en dankzegging.

Plezant is het woord niet maar ge voelt toch dat het deugd doet, zo samen te zijn en samen te bidden.

Na de 3e strofe van O.L.V. van Vlaanderen groeit er een geroezemoes, de gezichten keren naar elkander toe, we stappen buiten en nu ligt de hele dag blak voor ons.

NA DE MIS.

Nonkel Michel krijgt een tas koffie van Madeleine, de 2 tantes ook, terwijl wij in rijen zo breed als de steenweg het dorp in marcheren. Zie nu! Jef V.Pelt houdt een evenwichtsoefening op de parechoque Van de rijdende Frazer. Aan een jonkman is wel zoveel niet geriskeerd, maar toch.

Volgens aartsvaderlijk gebruik duikt de groep binnen in de eerste staminet. Het mansvolk vliegt naar de kaarten en de vogelenpik, weilst dat het vrouwvolk kampvuur houdt rondom de stoof. Angèle is de held en ze zet haar galmgaten open. We hebben aan de bazin niet gevraagd wat een vreemde mens daarvan denkt, dat moeten we niet weten.

Het is al over twaalf. Als we buiten komen hangt Zefa slap achterover op een stoel, zo midden op straat. Toch geen hartcrisis zeker, onze grootvader is daar ook van gegaan; ze laat momentslijk de Heren roepen die nog aan de pint plakken, maar ’t is nog niet nodig, es geht alles vöruber.

Tweede statie. Op de hoek.

Die brave inboorlingen van Tongerlo meenden juist een partieke biljart te beginnen maar dat is er gene, twintig, dertig frakken en sjerpen en hoeden vliegen op het groene laken. Stoelen, toogkrukken en zelfs vensterplanken worden stormenderhand ingenomen. Ginder in de hoek staat een voetbalkist, ze rijden er mee van herres naar derres, het gesnok begint en zelfs de prior, onze eerstgeborene, verdedigt er de kleuren van zijn sportieve abdij.

Daar daagt een tamboer-majoor op en speelt grossecaisse met twee gebakschalen, een heel fanfare kwettert er achter met ingebeelde instrumenten en marcheert krinkeldewinkel de café rond.

Nu komt zelfs Mijnheer de Notaris binnen en houdt een lange voorlezing met ten eerste en ten tweede en zo. Als er een punt op het papier staat, ziet hij telkens over zijn bril naar ons met een uitdrukking in zijn ogen precies of hij aan serieuzer mensen gewoon is. Maar hij geeft toch geen straf.

NAAR HERSELT.

Rond 1 uur laten we de cafébaas de kraan toedraaien. Een karavaan auto’s slingert over de wegen en parkeert te Herselt aan de zijgevel van een nieuw huis. Een groot en een schoon huis. Hier rookt het schouwke van Jules en Jeanneke. Dat kan niet missen want daar staat een frietkraam.

Terwijl we binnengaan moet Julia nog eens rap muizen tegen Nest “En zie dat de uw manieren houdt” Ja, ja, dat weet ik ommes” grommelde hij, en inderdaad hij zal daar vandaag gedeeltelijk in gelukken. Een ruime hall, een schoon salon met canapé’s en clubs, en Chinese geisha’s aan de wanden, een galante woonkamer, en een grote refter in L-vorm. Wel, wel Jules toch Amai zunne Jeanneke! Dat gijlie ze nogal zijt.

AAN TAFEL.

We hebben honger gelijk gewoonlijk. Ge kent dat. En terwijl er overal herhaald wordt dat het eten toch zo proper is en zo schoon, wordt er onverpoosd ingeladen omdat het zo goed is. En de service, manneke lief! Plezant om te zien. Daar zijn ze weer: 3 dienstertjes op een root met zwaarbevrachter schotels en daarachter Jeanneke die, met de voorarmen geheven, even bescheiden als kordaat de commando’s uitdeelt. Het loopt zo gesmeerd als een nieuwe velo. Ge zoudt blijven eten alleen om die perfecte manoeuvers te blijven zien. Maar een mens kan dat niet. Jean wel. Hij presideert met Romeinse waardigheid aan een van de drie uiteinden van de tafel en wanneer iedereen zich reeds aan zang en conversatie heeft overgegeven eet hij nog geruimen tijd onverschrokken voort.

DE WANDELING.

’t Is vier uur en we trekken de bossen in. Slecht weer als ge ’t geren weet, maar dat heeft geen belang. De jongens stropen de broek wat omhoog en de moeders zetten een zakdoek op en laat het nu maar regenen. Het slijk was een soort rijstpap met ijzermaal, eens droog valt het van uw schoenen als ge ze lang genoeg tegeneen klopt. Na een uur bereiken we een prachtige belvedère: de torens van Tongel, Westmal, Blauberg, Varendonk en Veerle staan te droegen in de grijze horizon. We gaan wat rusten in een bosherberg. Het bier is wat min, de stoof is uit, de grammofoon kapot; maar ’t zijn toch brave mensen want de baas is een klant van Jules: één sigaar per jaar. Nest en Zefa brengen het spel in de wiggel en van rusten is weeral geen spraak. De hei en de bossen, het komt er nu toch niet meer opaan.

’t Is zeven uur door als we weer aan tafel zitten. De sandwiches, de keus charcuterie en de service zijn weer in dezelfde stijl als deze middag.

DE AVOND.

Jaan heeft nu eerste gedaan en ginder staat hij al op de lege dansvloer te helogen en te pinken, en hij krijgt een paar nichtjes omhoog en begint acrobatisch te walsen.

Als Mia van Lille haar balsloefkens aanrijgt, komt er schot in, het wordt een algemene familie-beweging.

Naar godsvrucht en vermogen droeg iedereen bij om deze gedenkwaardige dag met een daverende avond te besluiten. Het zou te veel inkt vragen om dit te detailleren; we moeten besluiten.

SLOT.

-Voor wie was deze dag een succes?

-Voor alle aanwezigen.

Maandag 1 april 2024

Hamert de ketting zingend te gaar: ons aan ’t verleden, ons aan elkaar, ons aan die komen en aan die gaan, wij zullen in de hemel nog bestaan. Zo klinkt het refrein van het stamlied van de NeNiVaBa, de neven en nichten Van Ballaer die afstammen van het bekende Kastelse brouwersgeslacht uit Kasterlee. De naam is sinds 1730 verbonden aan brouwerij De Swaen, die achter de kerk in het dorp gevestigd was. Wanneer bijna twee eeuwen en vijf generaties Van Ballaer later de Duitsers in de Eerste Wereldoorlog de ketels aanslaan om er wapens van te gieten, kent de brouwerijgeschiedenis een abrupt einde. Laatste brouwer Louis Adriaan – Lodde Brèjer in de volksmond – paste daar een mouw aan door het familiebedrijf nadien om te vormen tot een bierstekerij. Zo blijven Van Ballaer en bier nog een hele tijd onlosmakelijk met elkaar verbonden.

Die link is in Kasterlee intussen al lang niet meer levend, maar het brouwers bloed vloeit waar het niet gaan kan. Want in het West-Vlaamse Roeselare stoot Bert Soete, achterkleinzoon van Lodde Brèjer, op een boel erfstukken over de familie Van Ballaer. “In mijn jeugd ben ik tijdens vakanties en feestdagen heel vaak in Kasterlee bij mijn grootmoeder Angèle geweest”, vertelt Bert. “Maar het was al een hele tijd geleden toen ik die oude familiefoto’s vond. Ik begon me in de familiegeschiedenis te verdiepen en ging in 2017 in Kasterlee langs bij ereburgemeester Walter Otten(zelf een afstammeling van Van Ballaer en overleden in 2022, red.), die mij heel wat over de familie wist te vertellen. Omdat ik geïnteresseerd ben in bier vond ik het wel jammer dat het familierecept niet meer bestond.”

Louis en Angèle

De lijn familie en bier trekt hij zelf door wanneer hij in november 2018, een eeuw na de teloorgang van brouwerij De Swaen, als microbrouwer in Roeselare het speltbier Onze Louis op de markt brengt, vernoemd naar zijn overgrootvader Louis Van Ballaer. “En ik kan met trots zeggen dat net vandaag (maandag, red.) Ons Angèle klaar is geraakt, een nieuw bier als eerbetoon aan mijn moemoe uit Kasterlee. Ik speel met het idee om ook nog een Casimir te brouwen, naar een broer van Louis. Maar voor mij gaat het om meer dan het bier brouwen, het gaat om het hele familieverhaal er rond. Zo leerde in over de NeNiVaBa en de gewoonte om samen te feesten. Het blijft toch een beetje een aparte familie. Dat ze een eigen wapenschild en stamlied had, zegt al heel veel.”

 “We zijn blij dat we uit alle takken, op één na, deelnemers hebben. Dat is vrij uniek.

Die lijnen zijn intussen helemaal blootgelegd door Frank Pauwels uit Geel, zelf gehuwd met een nazaat. “Ik verdiep me al sinds eind jaren tachtig in de stamboom van de familie Van Ballaer”, zegt hij. “Mijn onderzoek leidt me intussen al terug tot 1370, al ben ik over de oudste drie generaties niet 100 procent zeker. Hoe verder je teruggaat in de tijd, hoe moeilijker het is om bronnen te vinden. De stamboom is intussen al 560 bladzijden lang, goed voor ongeveer 2.700 personen.

Dagje Kasterlee

De groep van bijna zeventig deelnemers maakte er een dagje Kasterlee van, die startte met een wandeling waarbij Marc Keyenberg hen door het dorp van kabouters en pompoenen gidste. Daarna ontving burgemeester Ward Kennes de groep in het gemeentehuis. “De portretten van mijn voorgangers hingen aanvankelijk in de gang van ons gemeentehuis, maar ik heb ze bij mijn aantreden als burgemeester naar de raadzaal laten verhuizen. Jullie voorvader was de derde burgemeester, gedurende dertig jaar. Dat is nu eerder uitzonderlijk lang”, zegt Kennes met een lachje. “En mijn voorganger Walter Otten verwees wel vaker naar zijn verwantschap met Adolf Van Ballaer, en met een andere nonkel (Eugène Otten, geen afstammeling van Van Ballaer, red.), die hier een portret heeft.

Als afsluiter hield het verscheiden gezelschap een familielunch in domein De Putten. De initiatiefnemers hopen er een regelmatig weerkerend gebeuren van te maken.